Zijn hardnekkige problemen in jouw leven terug te voeren op de plek in het gezin waarin je opgroeide?
Loop jij in het dagelijks leven keer op keer tegen dezelfde problemen aan? Neem jij vaak te veel hooi op je vork? Voel jij je er steeds weer alleen voor staan? Hou jij graag iedereen te vriend? Loop je in jouw liefdesrelaties steeds tegen dezelfde patronen aan? Lukt het jou niet om een langdurige gelijkwaardige liefdesrelatie aan te gaan en te onderhouden?
Hardnekkige problemen in je leven kunnen terug te voeren zijn op de plek die jij had in je gezin waar je opgroeide. Een gezin kent onzichtbare wetmatigheden waarvan je je vaak niet bewust bent, maar die grote invloed uitoefenen op je leven.
De plek die jij had in het gezin waar je opgroeide, is vaak bepalend voor de plek die je inneemt in relaties later in je leven: in liefdesrelaties, maar ook relaties in vriendschappen en relaties in werk.
Wat ik bedoel met plek zal ik aan de hand van een voorbeeld verder uitleggen. Deze week heb ik met een cliënt van mij gekeken (fictieve naam Joost) naar zijn plek in het gezin waar hij opgroeide.
|
Joost is opgegroeid in een gezin met een vader en een moeder en twee jongens (eeneiige tweeling), waarvan Joost de ene helft van de tweeling is. Joost is succesvol in zijn werk en heeft een rijk sociaal leven, alleen zijn liefdesleven loopt niet op rolletjes. In zijn liefdesrelaties loopt hij telkens tegen zijn bindingsangst aan. In de eerste fase van de relatie gaat alles voor de wind, hij laat zichzelf van zijn beste kant zien en de liefde stroomt van beide kanten. In iedere relatie herhaalt zich hetzelfde patroon: na verloop van tijd merkt hij dat hij meer afstand gaat nemen en zich aan kleine dingen van de ander gaat storen. Als ze te veel bij elkaar zijn, krijgt hij het benauwd en snakt hij naar meer ruimte. Hij merkt dan dat hij bezig is om een goede reden te vinden om met deze relatie te stoppen. Als hij er dan voor kiest om uit de relatie te stappen, dan ervaart hij in eerste instantie veel ruimte en is hij blij met zijn besluit. Niet veel later komen de gevoelens voor de ex-partner terug. Hij verlangt ernaar om haar weer te ontmoeten. Als hij niet bij haar is, dan voelt het leeg en eenzaam in hemzelf. |
Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts worden geleefd.
Sören Kierkegaard
Basisopstelling
Om de situatie van Joost te kunnen duiden, begin ik om de basisopstelling uit te leggen, een voorbeeld van een gezin waar iedereen van het gezin op zijn goede plek staat.
Vader en moeder staan op één lijn. Ze zijn de 'grote' en zij geven onvoorwaardelijk aan de kinderen. De ouders belasten de kinderen niet onnodig en de ouders houden zaken die alleen hun aangaan bij zichzelf.
De kinderen staan ook op één lijn, ze hebben duidelijk een andere plek dan de ouders. Zij zijn 'klein' en afhankelijk van de ouders.
De relatie tussen ouders en kind is dus ongelijkwaardig. Ouders geven onvoorwaardelijk aan kinderen. Kinderen hoeven dat niet in gelijke munt terug te betalen.
Basisopstelling verstoord
Vaak zie je dat de 'basisopstelling' in een gezin verstoord is geraakt, waardoor kinderen van hun plek afgaan en niet meer op hun kind plek kunnen blijven staan. Dat zie je goed terug bij de opstelling van Joost.
Ik heb Joost gevraagd om zijn gezin van herkomst op te stellen. Je ziet dat vader en moeder én de zonen niet meer op één lijn staan.
De primaire focus van de vader lag bij zijn werk hij was veel buiten de deur.
De broer van Joost had op jonge leeftijd allerlei lichamelijke kwaaltjes. De aandacht van de moeder ging meer uit naar de broer dan naar Joost.
Joost was gezond en had ogenschijnlijk minder ondersteuning nodig dan zijn broer. Door de zorg die de moeder aan de broer van Joost moest besteden ontstond er een hechte en intieme band tussen de moeder en de broer. De vader en Joost kwamen meer alleen te staan.
De relatie tussen de vader en de moeder was niet heel hecht. De moeder kwam waarschijnlijk tekort aan intimiteit in de relatie met de vader. In die zin kwam het haar destijds goed uit dat ze voor haar zoon kon zorgen. Het te kort aan intimiteit wat zij niet kreeg van haar man, vond ze wel bij haar zoon. De broer van Joost werd daarmee een soort emotioneel partner voor zijn moeder en kwam daarmee tussen zijn vader en moeder te staan. De broer versmolt met het trauma van zijn moeder. De moeder en de zoon werden daarmee eigenlijk de spil van het gezin.
Joost ervaarde (onbewust) als kind zowel de onbeschikbaarheid van zijn vader als van zijn moeder. De enige overleefstrategie die Joost als kind had was zichzelf net iets groter maken en zichzelf en de anderen in het gezin wijs maken, dat hij geen hulp nodig had: 'mij gaat het goed, ik kan het alleen.'
Belangrijk om hierbij te zeggen is dat het geen bewuste keuze van de ouders is om zich 'onbeschikbaar' op te stellen. Je kunt er altijd vanuit gaan dat ouders altijd naar vermogen het beste geven aan hun kinderen, maar dat hun eigen geschiedenis henzelf in de weg kan zitten.
Groot en klein
Het 'groot zijn' gaat Joost goed af, maar in een (liefdes)relatie kun je niet alleen maar groot zijn. Dat vraagt ook om kwetsbaar te kunnen zijn. Juist dat aspect heeft Joost niet zo geleerd. Als kind kun je nog niet zorgen voor je eigen veiligheid. Als kind ga je de wereld in met het idee dat je altijd weer terug kan keren naar de veilige bedding van je ouders. Als je gevallen bent of anderen hebben je pijn gedaan, dan kunnen je ouders je geruststellen, waardoor je spanningsniveau weer kan dalen en je weer zin hebt om opnieuw de wereld in te gaan.
Als je al te jong 'groot' moet zijn omdat er geen veilige bedding beschikbaar is, dan leer je af om kwetsbaar te zijn en om uit te reiken. In een liefdesrelatie kom je dat tegen doordat je het heel bedreigend vindt om jezelf te openen en jezelf kwetsbaar op te stellen. Je overleefsysteem protesteert daar heftig tegen en heeft een strategie om deze pijn niet te hoeven voelen, namelijk door te vluchten: de relatie te verlaten.
Het ging Joost lange tijd voor de wind. Zijn focus lag meer buiten het gezin en Joost had veel vrienden. Dat bevestigde zijn ouders (onbewust) in het feit dat het goed ging met Joost. Totdat Joost vastliep in zijn liefdesrelaties. Dat was voor hem het moment ook terug te kijken. In de sessies bij mij heeft Joost geleerd om zichzelf weer meer te openen, zich bewust te zijn dat hij ook gevoelens van angst en verdriet kent, en ervan bewust te worden dat hij dat soort gevoelens niet makkelijk met anderen deelt.
Helende beweging
De helende strategie is om het aangepaste kind in jezelf te leren kennen. Lees hiervoor mijn blog over het helen van het aangepaste kind.