Op mijn 24ste begon ik met werken en wat deed ik mijn best. Ik deed mijn best om het goed te doen, vooral in de ogen van mijn leidinggevenden, want wat was ik eigenlijk bang. Bang om niet te voldoen en bang om eruit geknikkerd te worden.

Ik liet op geen enkele manier blijken dat ik bang was. Ik probeerde het juist zo goed mogelijk te verbergen, zodat niemand het zou merken. Mijn eigen kwetsbaarheid hield ik erbuiten. Ik had een onaanraakbaarheid over me, wat me zeker niet toegankelijk maakte voor mijn collega’s.  

Ik wist vooral wat heel goed was voor anderen. Ik ging er net een beetje boven staan. Ik maskeerde mijn onzekerheid door juist overmoedig te zijn. Niks was mij te veel en ik zei nooit nee op een vraag van mijn leidinggevende of collega. Ik dacht dat ik de wereld aankon.

Al snel kwam ik in een leidinggevende positie terecht. Daarmee kon ik in mijn comfortabele bovenpositie blijven zitten. Ik maakte het daarmee voor mezelf niet gemakkelijker, want nu moest ik naar nog meer mensen de schijn ophouden dat ik heel zelfverzekerd was. Ik kon niet helemaal mezelf zijn, omdat ik steeds dat bange stuk weg moest houden. Het kostte mij veel energie en ook wel slapeloze nachten.

Ik was me er toen niet van bewust, maar ik was emotioneel nog niet volwassen. Ik droeg nog een onverwerkt kinddeel met me mee, waardoor ik het voor mezelf lastig was maar ook in contact met anderen.

Organisatie conflict.jpeg

Relaties in organisaties

Relaties spelen een belangrijke rol in organisaties. Het is niet toevallig dat veel mensen de relatie met hun collega’s noemen als één van de belangrijkste redenen waarom ze hun werk juist heel leuk vinden. Maar niet alle relaties in een organisatie verlopen even soepel. Er zijn ook relaties waarin we getriggerd worden. Je kan “niet met iemand door één deur”, een opmerking van iemand maakt je heel verdrietig, aan iemand anders kun je je onwijs irriteren, of een andere opmerking kan totaal “in je verkeerde keelgat schieten”.

We gaan als volwassene relaties aan maar we reageren niet altijd als volwassene. Soms worden we getriggerd in een oude kindpijn. Een onverwerkt kinddeel komt naar boven. We reageren dan overdreven fel of verdrietig op de ander. De reactie staat niet in verhouding tot de situatie waar het in het hier en nu over gaat. Een onverwerkt kinddeel is een deel in jou waar nog emotie op zit, wat is ontstaan in je kindertijd en wat nog niet goed is verwerkt. Het is als het ware nog een open wond en daardoor kun je daar iedere keer in worden getriggerd als die weer aangeraakt wordt.

Bindingsangst en verlatingsangst

Waarschijnlijk ken je het wel dat je in een liefdesrelatie ook getriggerd kan worden door je partner. Je partner weet meestal feilloos op welke gevoelige knoppen die moet drukken om jou te triggeren. Als je in je relatie regelmatig wordt getriggerd of het lastig vindt om een langdurige en gelijkwaardige relatie aan te gaan, dan is er mogelijk sprake van bindings- of verlatingsangst.

Bindings- en verlatingsangst beperkt zich niet tot de romantische liefde. Je neemt jezelf mee naar het werk en ook op je werk kun je op een vergelijkbare manier getriggerd worden. Als je getriggerd wordt, neemt een kinddeel het even van je over. Je emotioneel volwassen deel raakt dan op de achtergrond en kun je terecht komen in een emotioneel onvolwassen dynamiek.

Kijk maar eens om je heen naar hoe mensen zich gedragen binnen jouw organisatie:

  • Mensen die elkaar negeren
  • Mensen die zich onveilig voelen
  • Mensen die meer werk doen dan goed voor ze is
  • Conflicten die niet goed worden bijgelegd

Zie kader voor hoe je verlatingsangst en bindingsangst kunt herkennen in organisaties.
De gevolgen kunnen groot zijn:

  • Hoog ziekteverzuim / burn-out
  • Hoog verloop
  • Mensen blijven langer bij een organisatie dan goed voor henzelf en de organisatie is
  • Mensen vertrekken voortijdig zonder hun ongenoegen echt te zijn aangegaan
  • Veel energieverlies. Aan de ene kant blijft er veel energie verborgen, omdat mensen zich niet helemaal geven en aan de andere kant wordt er energie besteed waar het niet aan besteed zou moeten worden.

Overdracht en tegenoverdracht

Een organisatie is een complex systeem omdat er naast horizontale relaties met collega’s (peer-to-peer) ook nog verticale relaties zijn met leidinggevende(n). Omdat onze ouders onze eerste autoriteit waren kunnen leidinggevenden uitstekende triggers zijn om onze onverwerkte kind-delen te triggeren.

Een leidinggevende heeft hierin dus een extra verantwoordelijkheid. Het is een kunst om je als leidinggevende ervan bewust te zijn dat de mensen aan wie je leidinggeeft, extra snel getriggerd kunnen worden door jouw gedrag. Als jij vanuit een emotioneel volwassen plek kan reageren, ben je in staat de ander echt te zien. Reageer je vanuit een onverwerkt kind-deel, dan ontstaat er tegenoverdracht. Je herhaalt dan beiden een relatie uit het verleden die je op het heden projecteert.

Hierdoor bereik je elkaar niet waardoor er alleen maar meer zout in de wond komt, wat aanleiding geeft tot nog meer onbegrip, verwarring en niet zelden conflict. Als een leidinggevende geleerd heeft voor het eigen onverwerkte kinddeel te zorgen, kan hij beter beschikbaar zijn voor de wensen, behoeften en zelfs de oude pijn van zijn medewerker waardoor deze zich echt gezien voelt. Dit leidt tot een positief sneeuwbaleffect. Een medewerker die zich echt gezien voelt zal zich dieper committeren aan zijn werk en meer bereid zijn om zijn bijdrage te leveren vanuit een intrinsieke motivatie. Hij zal meer plezier in zijn werk ervaren en dat draagt bij aan een fijne werksfeer.

Perspectief

Als mens willen we het liefst helemaal gezien en erkend worden zoals we echt zijn. Aan de andere kant is het onze grootste angst om ons helemaal te laten zien zoals we écht zijn (omdat daar een groot risico op afwijzing zit). Daarom is écht contact maken, en daarmee iedere relatie, altijd spannend.

Om te komen tot gezonde relaties in een organisatie vraagt dat ten eerste emotionele volwassenheid van iedere deelnemer. Ben je bereid om jouw triggers te onderzoeken en de eventuele onverwerkte delen onder ogen te komen? Als je emotioneel volwassen bent, ben je vrij, hoef je je niet groter of kleiner voor te doen dan je bent, kun je zorgen voor je eigen veiligheid, kun je waar nodig je verlies nemen en hoeft niemand jou emotioneel te dragen.

Een team functioneert het beste als ieder teamlid maximaal zichzelf kan zijn en daarin niks van zichzelf hoeft weg te doen. Dan kan er synergie ontstaan. Om dat te kunnen doen is veel veiligheid in de onderlinge relaties nodig, zodat iedereen zichzelf kan openen, zowel in zijn kwetsbare als zijn krachtige kant.

10 Tips voor het omgaan met relaties in organisaties

  1. Draag bij aan een sfeer van veiligheid
    Praat niet ‘over’ anderen maar ‘met’ anderen.
  2. Houd je relaties op het werk schoon
    Maak dingen bespreekbaar als je merkt dat er nog ‘iets tussen zit’.
  3. Herkenning en bewustwording
    Herken wanneer jij geraakt wordt in een onverwerkt kinddeel en hoe jij je verhoudt tot de bestaande gedragspatronen in de organisatie.
  4. Neem tijd voor reflectie
    Als je getriggerd bent in contact met je collega's, onderzoek bij jezelf waar je in geraakt wordt en of dit mogelijk over een oude pijn in jezelf gaat.
  5. Verander de wereld, heel jezelf
    Breng je eigen schaduw stukken naar het licht, waarmee jij met je volwassen gedrag minder gevoelig wordt voor je eigen onverwerkte triggers.
  6. Geef zelf het goede voorbeeld in je gedrag
    Hierdoor schep je een voedingsbodem voor anderen om hetzelfde te doen. Bijvoorbeeld door in de toepasselijke situatie je kwetsbaarheid of juist je kracht te laten zien.
  7. Complimenteer anderen
    Geef anderen waardering als je merkt dat ze een stap zetten uit hun emotionele onvolwassen deel.
  8. Delen: vertel anderen over je eigen weg
    Het kan voor anderen inspirerend zijn om te horen welke stappen jij al hebt gezet en nog te gaan hebt.
  9. Wees ontvankelijk voor andere mensen
    Hierdoor zullen mensen zich uitgenodigd voelen om met hun emotioneel onvolwassen deel te komen.
  10. Bespreek 'de olifant in de kamer'
    Maak moeilijke onderwerpen bespreekbaar ook is er een hoge drempel om het te doen.

Tot slot

Relaties op ons werk zijn een mooie spiegel voor onszelf om te ontdekken waarin we nog getriggerd worden en fantastisch oefenmateriaal om onszelf verder te ontwikkelen. Waartoe zijn we in staat als de angst in organisaties plaats maakt voor liefde? Als we in staat zijn om zoveel veiligheid te creëren dat we met een open hart kunnen werken?
 

  • Wat herken jij van de emotioneel onvolwassen dynamiek in jouw organisatie?
  • Wat herken je bij jezelf en hoe ga je er zelf mee om?

Laat het mij weten door een reactie hieronder op deze blog of stuur mij rechtstreeks een mail naar marc@marcbouwmeester.nl.

Wil je zelf, als medewerker of leidinggevende, of als team of organisatie hierin een stap maken dan kun je verder lezen op bij Coaching en begeleiding of Organisatiecoaching.


Gesprek laden

Aan welk gedrag herken je verlatingsangst in organisaties?

  • Moeilijk alleen kunnen werken / willen altijd alles samen doen
  • Te veel nadruk op de relatie, te weinig aandacht voor de inhoud van het werk
  • Vinden het vooral lastig om hun krachtige kant te tonen
  • Geen nee kunnen zeggen / laten over hun grenzen gaan
  • Durven niet goed voor zichzelf op te komen en doen (meer) werk dan goed voor hen is.
  • Blijven hangen in een werkomgeving die niet goed is voor iemand, zonder er iets mee te doen
  • Compensatiegedrag
    Doen het werk wat anderen eigenlijk moeten doen.
  • Sensitief voor afwijzing
  • Voortdurend zoeken naar bevestiging
  • Een groot beslag leggen op collega’s en/of leidinggevenden
  • Bondjes sluiten, mensen die een soort twee eenheid geworden zijn. Ze hebben overal dezelfde mening over en praten (of roddelen) samen veel over anderen. Zoeken steeds steun bij elkaar.

Aan welk gedrag herken je bindingsangst in organisaties?

  • Gaan geen echt commitment aan, altijd nog een ja-maar
  • Te veel nadruk op de inhoud, te weinig aandacht voor de relatie
  • Geven zich niet helemaal voor een organisatie, houden altijd nog een slag om de arm
  • Vinden het vooral lastig om hun kwetsbare kant te tonen
  • Letten vooral op de imperfecties van anderen
  • Het idealiseren van een vorige baan of opdracht. Daar was het echt geweldig. Hier is het oke, maar daar was het zoveel beter. Of het fantaseren over een toekomstige baan of opdracht. Daar zal het vast beter zijn dan hier. 
  • Nemen graag de leiding, zitten graag in een bovenpositie
  • Voelen zich ongemakkelijk in een team, vinden het lastig om zich gelijkwaardig op te stellen
  • Hebben graag een bijzondere positie in de organisatie, bijvoorbeeld net onder de directeur
  • Hebben allerlei strategieën om niet aangesproken te kunnen worden
  • Dreigen met vertrek als ze ergens op aangesproken worden of ergens niet mee eens zijn
  • Houden andere opties achter de hand
  • Blazen zichzelf op, maken zichzelf onaanraakbaar
  • Streven naar perfectie
  • Stellen zich onafhankelijk op, ik heb niemand nodig